Kërkimet mbi domethënien dhe fushën e veprimit të fondamentalizmit islamik në Shqipëri vuajnë nga një mungesë e vëmëndjes ndaj formave të lobimit dhe organizimit që ndodhen përtej manifestimeve të dhunshme me synim fetar. Shpesh nëpër media fondamentalizmi islamik kufizohet vetëm brenda suazave të ushtrimit të dhunës në publik për të destabilizuar dhe frikësuar popullatën, pra nëpërmjet terrorizmit, duke lënë menjëanë të gjithë problematikën që niset nga një përkufizim i munguar i fondamentalizmit, i cili shfaqet si një term i këmbyeshëm me “radikalizmin” dhe “terrorizmin”.

ISIS apo Daesh, ka qenë kryefjala e lajmeve dhe analizave mbi terrorizmin botëror, pasi vetëm një shfaqje e tillë e dhunës, ku dallimi mes rrafshit civil dhe atij ushtarak pushon së qeni, përbën kërcënim të menjëhershëm me pasoja akute për shtetin, duke lënë në harresë të gjitha format e tjera kronike që ziejnë në një mjedis ku kornizat ligjore ndodhen në një mospërputhje të plotë me realitetin.

Fondamentalizmi islamik është dyfytyrësh, prandaj atij nuk i duhet mohuar aftësia për t’u sofistikuar përtej pranisë së kamikazeve dhe kryengritjeve, tekefundit, e gjitha filloi me Fjalën, prandaj është e kuptueshme që pushka është thjesht një pasojë e penës që shkarraviti aspiratën parësore.

Thuhet shpesh nga apologjetë të ndryshëm se “Islami është feja e paqes”, megjithatë në rastin e një feje monoteiste ku universalizmi në doktrinë përfaqësohet nga një ekskluzivizëm në praktikë, e një tendencë për të asimiluar në plan afatgjatë, apo për të shfarosur çdo lloj qëndrese ndaj asimilimit, prania e luftës nuk mund të mohohet, një luftë me justifikim hyjnor, ashtu siç është e pranishme edhe në fetë e tjera të mëdha monoteiste, duke mos përjashtuar as judaizmin brenda të cilit tipari tribal mbetet pothuaj i pandryshueshëm – “njerëzit e zgjedhur të perëndisë”.^[1] Pra teorikisht edhe mund të kemi të bëjmë me një paqe që vjen pas luftës. ^[2]

Edhe pse i themi këto gjëra, vija jonë e argumentit nuk ndjek logjikën liberale që përpiqet të bëjë sikur lufta dhe konflikti nuk ekzistojnë. Lufta dhe konflikti janë realitete të species njerëzore. Justifikimet për luftë mund të marrin shumë forma, ashtu siç armiku mund të shenjohet si i denjë për t’u shfarosur apo thjesht për t’u mundur në betejë. Ne duam thjesht të ndërgjegjësojmë njerëzit kombdashës, për rrezikun që u kanoset.

Është po kjo logjikë liberale që në Shqipëri është kombinuar dhe me një shpirt borgjez të çuditshëm që vlerëson teatrin para realitetit, spektaklin përpara çështjeve me rëndësi, dhe iluzionin përpara problematikës. Prandaj në mjedisin tonë tejet liberal e mendjehapur, reagimet kanë qenë të vakëta përsa i përket mënyrë së operimit të fondamentalizmit islamik.

Këta artistë të skenës mjaftohen me bërjen publicitet të veshjes së njërit hoxhë në krahasim me tjetrin, kinse veshja perëndimore domosdoshmërisht të bën perëndimor në mendësi. Paraqiten shembuj të myslimanëve që ndihmojnë njerëzit e feve të tjera si shenjtorë që i kërkojmë me ankth për të dëbuar fantazmën e fondamentalizmit. Ekziston një atmosferë tepër e tensionuar në këto shfaqje, ku impulsi i të vërtetës zbehet përballë mbretërisë së dukjes ku delet vishen si ujqër e ujqërit si dele.

Një situatë ironike kur mendon se akuza e shumëpërsëritur nga ana e fondamentalistëve ndaj kritikëve është ajo e “islamofobisë”, një fobi kjo që i shtohet listës së gjatë të mjeteve retorike të cilat kërkojnë të provojnë se kritika apo pasgjykimi është i barasvlefshëm me një paragjykim, i shumëfishuar deri në frikë, në një përgjigje irracionale ndaj një sistemi racional mendimi.

Por ashtu si çdo mjet tjetër retorik në Shqipëri siç është edhe toleranca, edhe ky është i paracaktuar të shndërrohet në një tragjikomedi, pasi mungesa e një kritike të mirëfilltë të fondamentalizmit vjen nga vetë frika e analistëve dhe intelektualëve për t’u damkosur si të padëshirueshëm në atë sferë ligjërimi ku larmia e mesazheve pozitive nuk janë në përputhje me realitetin. Prandaj këto tema lihen në harresë, injorohen, zbukurohen me parulla dhe slogane, e kjo vjen nga një frikë edhe më e thellë nga ajo e damkosjes.

Është frika e të futurit të kokës në trastë me dëshirë. Natyrisht që artikulimi nga pozicioni i një apologjeti nuk na pëlqen, ky artikulim merr përmasa thelbësisht përulëse, prandaj përpara se të futemi në hollësira, po ju themi lexuesve tanë që nuk do angazhohemi në kërkim falje të fshehtë, dhe as nuk duam t’ia dimë nëse ndokush “ofendohet” nga shkrimet tona, por nga ana tjetër jemi të sigurt që nuk po fyejmë shumicën e kombit nëse kjo shumicë ende e konsideron vetveten si Shqiptarë të fesë myslimane, e jo si myslimanë të Shqipërisë.

Pra le të fillojmë sqarimet mbi fondamentalizmin islamik.

Së pari duhet thënë që fondamentalizmi në disa nga tiparet e veta e nxit terrorizmin nëpërmjet radikalizimit të metodës nëpërmjet së cilës kërkon të arrijë synimet. Synimi thelbësor i fondamentalizmit islamik është zëvëndësimi i shtetit laik me një shtet fetar, rrjedhimisht, identiteti kombëtar synohet të zëvëndësohet nga ai fetar dhe kushtetuta me bazë laike nga ajo me bazë fetare apo nga sheriati. Dy fytyrat e këtij fondamentalizmi janë nga njëra anë, xhihadizmi, dhe nga ana tjetër ajo që rëndom quhet “islam politik” ose “islamizëm” në përgjithësi.

Ekziston një arsye pse me kushtetutë ndalohet krijimi i partive fetare. Sepse në Shqipëri përfaqësimi politik është me bazë identitare, përfaqësohesh politikisht nëse je Shqiptar, jo nëse i përket një feje apo një tjetre. Besa që i lidh të gjithë Shqiptarët me njëri-tjetrin është identiteti i tyre i përbashkët etnik, dhe jo larmia në fe, por as prania e një feje të vetme që formon kombin, siç është rasti i ortodoksisë greke, ortodoksisë serbe dhe islamit boshnjak.

Hapat më të rëndësishëm drejt kësaj ndarjeje të shtetit nga feja u morën nga Mbreti Zog, ku ia vlen të përmendet miratimi i Kodit Civil Shqiptar në vitin 1929 i cili zëvëndësoi gjykimin e çështjeve nga gjyqet e sheriatit me gjykimin laik. Krahas kësaj Zogu hoqi perçet, vuri komunitetet fetare nën kontrollin e shtetit, duke ia mbyllur rrugën çdo përpjekjeje për infiltrim nga shtete të huaja nëpërmjet fesë dhe asimilimit në fe.

Më pas me instalimin e komunizmit feja u nxorr nga tabloja krejtësisht. Më gjashtë shkurt të vitit 1967 Enver Hoxha shpalli një “revolucionarizim të mëtejshëm” i cili do të krijonte njeriun e ri ateist. Kritikë dhe mbështetës të kësaj skajshmërie që u bë ligj, thonë që komunistët deshën t’i ngrinin kombit kultin e tij, por historia ka treguar që komunizmi në Shqipëri nuk pranonte piedestal për askënd e asgjë përveç ideve të veta. 1967a nuk përbënte krijimin e kultit të kombit, por atë të enverit. Në të ardhmen e largët synohej dhe vetë kapërcimi i përkatësisë etnike.

1. “Në komunitetin mysliman, lufta e shenjtë është një detyrë fetare, për shkak të universalizmit të misionit mysliman dhe detyrës për të konvertuar çdo njeri në islam, nëpërmjet dhunës ose bindjes. Pra Kalifati dhe autoriteti mbretëror janë të bashkuara në Islam, në mënyrë që personi në krye të jetë i aftë për t’i dhënë të gjithë fuqinë e tij të dyja aspekteve në të njejtën kohë” – Al-Muqaddimah nga Ibn Khaldun. Faqe 303 ↑
2. “S’ka detyrim në fe, sepse tashmë është dalluar e drejta nga e shtrembra! Ai që mohon idhujt (dhe gjithçka që adhurohet në vend të Allahut), dhe beson në Allahun, ka siguruar lidhjen më të fortë, e cila nuk këputet kurrë. Allahu dëgjon dhe di gjithçka” – Kurani:2:256, faqe 108. Një ajet i diskutueshëm për shkak të shfuqizimit të tij nga dijetarë myslimanë nëpërmjet metodës të mbiquajtur “Naskh” në arabisht, pjesë e disiplinës “tafsir” që do të thotë interpretim ekzoterik. Intepretimi në këtë rast kryhet kur ajetet në Kuran bien në kontradiktë me njëri-tjetrin. Konsensusi i dijetarëve është që ky ajet bashkë me të tjerë është shfuqizuar, por gjithsesi rryma të veçanta si përshembull islami modernist nuk bien dakort. Praktika e shfuqizimit njihet dhe pranohet nga të katra shkollat kryesore të jurisprudencës islame (madhhab). Akoma dhe më të diskutueshme janë ajetet 2:109, 6:106, 10:109, 15:85 që flasin për tolerancë e madje dhe praninë e një perëndie të përbashkët, ku komentet e zakonshme e konsiderojnë këtë mendësi si të varur nga rrethanat. Suret e Mekës u krijuan kur myslimanët ndodheshin në pozicion inferioriteti ndaj armiqve të tyre, kurse suret e Medinës kur myslimanët ishin forcuar. Të gjitha këto probleme nuk kanë gjetur konsensus absolut. ↑

This blog post has been Digiproved © 2020