Ka ardhur koha për të përshkruar keqkuptimet e sotme në disa qarqe radikale, të cilët besojnë se një zgjidhje gjendet në drejtimin e “neopaganizmit”. Ky keqkuptim është i dukshëm që në përdorimin e termit “pagan” dhe “paganëri”. Unë për vete, që i kam përdorur këto terma si slogane në një libër që u publikua në Itali në 1928n dhe në Gjermani në 1934n kam arsye për pendesë të sinqertë.

Natyrisht fjala për paganët dhe të pafetë,’ paganus’, dallohet tek disa shkrimtarë të lashtë latinë si Tit Livi, pa ndonjë ngjyrim negativ. Por kjo nuk ndryshon faktin që me ardhjen e besimit të ri, fjala ‘paganus’ u kthye në një term ofendues, siç u përdor në apologjetikën e hershme të krishterë. Vjen nga fjala ‘pagus’, që nënkupton një qytet ose fshat të vogël, pra ‘paganus’ I referohet mënyrës fshatareske të të menduarit: një mënyrë primitive, e pakulturë dhe besëtyte.

Në mënyrë që të promovonin dhe lavdëronin besimin e ri, apologjetët kishin zakonin e keq e vlerësimit të vetes duke nënçmuar besimet e tjera. Ka patur shpesh nënçmim me ndërgjegje dhe shpeshherë sistematik të pothuajse gjitha traditave, doktrinave dhe feve më të hershme, të cilat grupoheshin nën termin përbuzës “paganizëm” ose “të pafe”.

Për të realizuar synimet e tyre, apologjetët bënë një përpjekje të paramenduar për të nxjerrë në pah ato aspekte dhe tradita të feve para-kristiane të cilave u mungonte karakteri normal ose primordial, por që ishin dukshëm forma që ishin duke u kalbëzuar. Një proçedurë e këtillë polemizuese çoi veçanërisht në damkosjen e çfarëdolloj gjëje që i paraprinte Krishtërimit, si detyrimisht të kundërvënë ndaj krishtërimit.

Duhet thënë atëherë, që “paganizmi” është një koncept thellësisht tendecioz dhe artificial që mezi korrespondon me realitetin historik të asaj që bota para-kristiane përmbante në manifestimet e saja të zakonshme, përveç disa elementëve dhe aspekteve dekadente që rrjedhin nga mbetjet e degjeneruara të kulturave të vjetra.

Tani që e sqaruam këtë çështje , vijmë në një realizim paradoksal: që ky paganizëm imagjinar që nuk ka ekzistuar kurrë, por që u krijua nga apologjetët e krishterë, tashmë vlen si pikënisje e disa qarqeve të ashtuquajtura “pagane” të cilat synojnë të realizojnë fantazitë e tyre.

Cilat janë tiparet kryesore të botëkuptimit pagan sipas deklaratave të apologjetëve? Kryesorja është burgosja në Natyrë. E gjithe transhendenca është komplet e panjohur për botëkuptimin pagan të jetës: ajo qëndron e mbërthyer midis një përzierjeje të Shpirtit dhe Natyrës, në një bashkim të paqartë midis Trupit dhe Frymës . Feja e tyre nuk përmban asgjë tjetër veçse një hyjnizimi besëtyt të fenomeneve natyrore, ose të energjive tribale të zhvendosura në statusin e perëndive më të vogla. Pra në radhë të parë spikat një partikularizëm I lidhur me gjakun dhe tokën. Më pas vjen një refuzim I vlerave të personalitetit dhe lirisë, duke marrë të mirëqenë një gjendje pafajësie të njeriut natyror, e paprekur në të vërtetë nga ndonjë thirrje mbinatyrore. Përtej kësaj pafajësie, ka vetëm mungesë frenimi, “mëkati”, dhe kënaqësi në mëkat. Në fusha të tjera nuk ka asgjë tjetër përveç besëtytnive osë një kulturë krejtësisht profane, materialiste dhe fataliste.

Ngjan sikur vetëm mbërritja e Krishtërimit (duke injoruar disa pararendës të cilët janë hedhur poshtë si të parëndësishëm) lejoi që bota e lirisë mbinatyrore të shpërthejë, duke nxitur hijshmërinë dhe personalitetin, në kontrast me tiparet fataliste dhe të lidhura me natyrën që I atribuohen “paganizmit” ,duke sjellë tryezë një ideal katolik (në kuptimin etimologjik të universalitetit) dhe një dualizëm të shëndetshëm, I cili bëri të mundur nënshtrimin e Natyrës ndaj një Ligji më të Lartë, ku “Shpirti” triumfon mbi ligjin e mishit, të gjakut dhe të perëndive të rreme.

Këto janë tiparet kryesore të qasjeve mbizotëruese mbi paganzimin. çdokush që ka një njohje të drejtpërdrejtë të historisë së kulturave dhe religjioneve, sado bazike qoftë kjo njohje, e kupton sa jo korrekte dhe I njëanshëm është ky qëndrim. Përveç kësaj, tek Etërit e hershëm të Kishës, vërehen shpeshherë shenja të kuptimit të simboleve, doktrinave dhe feve të kulturave të mëparshme. Këtu do japim vetëm një mostër.

Ajo çka e veçonte botën para-kristiane, në të gjitha format e saja të zakonshme, nuk qe hyjnëzimi besëtyt i natyrës, por një kuptim simbolik I saj, në sajë të së cilës (siç e kam theksuar shpesh) çdo dukuri dhe cdo ngjarje shpërfaqej si një revelatë ndjesore e një bote mbindjesore. Kuptimi pagan I botës dhe I njeriut u karakterizua në thelb nga simbolizmi I shenjtë.

Për më tepër, mënyra pagane e jetesës nuk ishte ajo e një pafajësie idiote, e as e një dorëzimi spontan ndaj pasioneve, edhe nëse forma të caktuara të saj qenë dukshëm moralisht të degjeneruara. Kjo mënyrë nuk e mohonte praninë e një dualizmi të shëndetshëm, I cili pasqyrohej në konceptet e veta universale religjioze ose metafizike. Këtu mund të përmendim fenë luftëdashëse dualiste të arianëve të lashtë iranianë, të trajtuar dhe të njohur nga të gjithë; antiteza helenike midis “dy natyrave”, midis Botës dhe Nënbotës, ose ajo nordike midis rracës sëÆsirëve dhe Vanirëve ; dhe së fundmi, kontrasti indo-arjan midis samrës, “rrjedhës së formave” dhe Moksha-s, “çlirimit” dhe “përsosmërisë”.

Mbi këtë themel, të gjitha kulturat e mëdha para-kristiane kishin tendencë të përbshkët drejt një lirie mbinatyrore, pra, përsosmërinë metafizike të personalitetit, dhe të gjithë I njihnin Misteret dhe Inicimet. Unë e kam theksuar se Misteret shpeshherë simbolizonin ringritje drejt gjendjes primordiale, spiritualitetin diellor te racave hiperboreane,  mbi bazën e një tradite dhe një dijeje që mbahej e fshehtë nëpërmjet ekskluzivitetit , për tu mbrojtur nga një mjedis në rrënim e sipër. Kemi parë gjithashtu që në Lindje, prirja Arjane konsiderohej si “lindje e dytë”, e arritur nëpërmjet inicimit.

Sa për pafajësinë e kultit pagan të trupit, kjo është thjesht një përrallë e pambështetur në prova kobnkrete, sepse pavarësisht mungesës së brendshme të diferencimit tek racat barbare të gjendura “afër natyrës”, këta njerëz i frenonin teprimet në jetë, me tabu të panumërta që shpeshherë ishin më të rrepta sesa morali i të ashtuquajturave “religjione pozitive”. Përsa I përket atij fenomeni që sipërfaqësisht duket se mishëron prototipin e një “pafajësie” të këtillë, pra idealit klasik, ai nuk ishte kult I trupit, nuk I përkiste dualitetit Trup-Frymë. Siç u tha tashmë, ideali klasik thotë që fryma është aq mbizotëruese, sa në kushte të caktuara të favorshme shpirtërore, ajo I jep formë Trupit dhe Shpirtit sipas imazhit të vet, dhe kështu arrin një harmoni midis të brendshmes dhe së jashtmes.

Së fundmi, në botën pagane ekzistonte gjithmonë një aspiratë jo partikulariste. E cila shkaktohej nga thirrja perandorake që shenjonte fazën ngritëse të racave nordike. Thirrjet e këtij lloji u përmirësuan dhe u rafinuan metafizikisht dhe u shfaqën si pasojë e natyshme e zgjerimit të konceptit të lashtë të shtetit të shenjtë; gjithashtu si forma në të cilën prania fitimtare e “botës së lartë” dhe parimit patriarkal olimpik u përpoq të shfaqej në botën e Bërjes. Në këtë drejtim, kujtojmë konceptin e vjetër Iranian të Perandorisë dhe të “Mbretit të mbretërve”, me doktrinën e vet të lidhur me ‘hvaren’ (“lavdinë qiellore” me të cilën ishin pajisur sundimtarët arjanë.), dhe traditën indo-ariane të “mbretit të botës” ose ‘cakravart’, deri në rishfaqjen e këtyre shenjuesve në supozimet “olimpike” të idesë antike romake të Shtetit dhe Perandorisë.

Perandoria Romake kishte përmbajtjet e saj të shenjta, të cilat u keqkuptuan ose u nënvlerësuan në mënyrë sistematike jo vetëm nga krishtërimi, por dhe nga shkrimtarët e historisë “pozitive”. Edhe kulti i Perandorit kishte sensin e unitetit hierarkik në majë të një panteoni, I cili ishte një seri kultesh të veçanta territorial, të paraardhësve që I përkisnin popujve jo-romakë, të cilat respektoheshin lirshëm për sa kohë që qëndronin brenda kufijve normalë.

Përsa i përket unitetit “pagan” të dy pushteteve, atij shpirtëror dhe temporal, duhet thënë se nuk bëhet fjalë pëe një shkrirje të njëmendtë. Sipas mendësisë së racave “diellore”, ky unitet shprehte të drejtat superiore që i duheshin deleguar autoritetit shpirtëror në qendëer të çdo shteti normal. Pra ishte diçka thelbësisht e ndryshme krahasuar me karakterin emancipues dhe “supremacinë” e një shteti shekullar.

Keqkuptime të mëtejshme në lidhje me botëkuptimin “pagan”.

Me të vërtetë kanë ngelur disa mundësi për të transhenduar disa aspekte të krishtërimit. Por duhet qartësuar: termi latin “transcendere” do të thotë të braktisim diçka për të marrë një udhë “për nga lart” e jo për nga poshtë! Vlen të përsëritet që çështja kryesore nuk është refuzimi I krishtërimit: nuk është e udhës që ai të keqkuptohet me të njejtën metodë siç është keqkuptuar paganizmi antik.

Krishtërimi do të kompletohej në një mënyrë më të saktë me anë të një trashëgimie më të lartë e më të vjetër, duke hequr disa aspekte dhe duke theksuar të tjera më të rëndësishme, në të cilat ky besim nuk bie ndesh domosdoshmërisht me konceptet universale shpirtërore para-kristiane.
Por kjo nuk është rruga që u mor nga qarqet radikale. Shumë prej këtyre neo-paganëve duket se kanë rënë në një grackë të vendosur qëllimisht për ta, shpesh duke mbrojtur ide që pak a shumë korrespondojnë me paganizmin e shpikur e të fiksuar pas “natyrës”, ku transhendenca dhe drita mungojnë.

Dhe sikur të mos mjaftonte kjo, njerëzit shpesh I drejtohen nje polemike anti-Katolike e cila, pavarësisht nga arsyetimi I saj politik, shpeshherë adapton klishetë e vjetra të një lloji krejtësisht modern, racionalist dhe iluminist, që përdoren nga liberalizmi, demokracia dhe Masoneria. Ky ishte dhe rasti I H.S.Chamberlain, dhe shfaqet përsëri në një lëvizje të caktuar italiane qëështë përpjekur të lidhë mendimin racor me doktrinën “idealiste” të imanencës.

Ka një tendencë të përgjithshme në neo-paganizëm për të krijuar një misticizëm të ri e besëtyt, bazuar në glorifikimin e imanencës, të Jetës dhe Natyrës, e cila është në kontrast direkt me idealin olimpik dhe heroik te kulturave të mëdha ariane të antikitetit para-kristian. Kjo tendencë është më tepër një kthesë drejt krahut materialist, matriarkal dhe telurik, nëse nuk do shterohej më llafollogji të mjegullta dhe diletante.
Përshembull, çfarë kuptojmë saktësisht me fjalën “Natyrë” për të cilën këto grupe tregojnë kaq shumë interes? Nuk ia vlen të theksojmë se nuk ishte Natyra ajo që përjetohej nga njeriu antik tradicional, por një konstrukt racional I periudhës enciklopediste franceze. Ishin enciklopedistët që, me motive subversive dhe revolucionare, krijuan mitin e natyrës si të “mirë”, të mençur dhe të shëndetshme, e kundërvënë ndaj kalbjes së kulturave njerëzore. Kështu pra mund të shohim se natyra-mit e Rusosë dhe enciklopedistëve ecën në të njejtën udhë si “e drejta natyrore”, universalizmi, liberalizmi, humanizmi dhe mohimi I çdo forme positive dhe të strukturuar të sovranitetit. Për më tepër, miti në fjalë. nuk ka absolutisht asnjë themel në historinë natyrore. çdo shkencëtar I sinqertë e kupton mirë se nuk ka vend për “Natyrën” në kuadër të teorive shkencore, të cilat kanë si objekt përcaktimin e ekuivalencave krejtësisht abstrakte dhe marrëdhënieve matematikore.

Sa I përket kërkimit studimor biologjik dhe gjenetikës, mund të shohim tashmë pabarazinë që do ekzistonte në çastin kur një ligj I caktuar do pranohej si përfundimtar, kur ai do zbatohej vetem në një aspekt të pjesshëm të realitetit. Ajo që njerëzit e quajnë “Natyrë” sot nuk ka asnjë lidhje me atë që njihej nga njeriu tradicional diellor , apo me njohjen e asaj që ishte e arritshme për një njeri të tillë falë pozicionit të tij olimpik dhe mbretëror. Nuk ka asnjë shenjë të këtillë tek mbrojtësit e këtij misticizmi të ri.

Keqkuptimet e të njëjtit lloj lindin lidhur me mendimin politik. Paganizmi këtu përdoret shpesh si sinonim I një koncepti të përbotshëm por dhe ekskluziv të sovranitetit, e cila I kthen marrëdhëniet përmbys. E kemi parë dhe tek shtetet antike që bashkimi I dy pushteteve nënkuptonte diçka goxha ndryshe. Shteti antik spiritualizonte politikën, kurse neo-paganizmi politizon faktorin shpirtëror dhe shkel kështu në udhën e rreme të galicanëve dhe jakobinëve. Në kontrast me këtë, koncepti I lashtë I Shtetit dhe I Perandorisë ishte gjithmonë në përputhje me idenë olimpike.

Po qëndrimi që e konsideron Judaizmin, Romën, Kishën Katolike, masonerinë dhe komunizmin si të njëjtën gjë, vetëm se këto doktrina ndryshojnë nga mendimi I popullit të thjeshtë? Mendimi I popullit përgjatë këtyre linjave priret të humbasë vetveten në errësirë, ku nuk ka më diferencime. Kjo tregon se e ka humbur ndjenjën e mirëfilltë për hierarkinë e vlerave, dhe se nuk mund ti shpëtojë alternativës paralizuese të internacionalizmit shkatërrimtar dhe partikularizmit absolut, kurse kuptimi tradicional I Perandorisë është superior përkundrejt këtyre koncepteve.
Për tu kufizuar në një shembull të vetëm: dogmatizmi katolik në të vërtetë përmbush një rol të dobishëm duke parandaluar misticizmin e botshëm, dhe shpërthime të këtilla nga poshtë, për të mos kaluar një kufi të caktuar; krijon një digë të fortë që mbron zonën ku mbizotërojnë njohuritë transhendente dhe elementet mirëfilli mbinatyrore dhe jo-njerëzore. Mund të kritikohet mënyra me të cilën kuptohet transhedenca dhe dija në Krishtërim, por nuk mund të kalohet në një kritikë “profane” polemizuese ose që fantazon mbi natyrën e presupozuar ariane të doktrinës imanente, të “fesë natyrore”, “kultit të jetës” etj. Me pak fjalë, në këtë mënyrë nuk arrihet bota e fillesave primordiale, por ajo e kundër-traditës ose e mënyrave telurike dhe primitive të qenies. Kjo madje do ishte mënyra më e mirë për të konvertuar ata njerëz që kanë prirje drejt paganizmit, në Katolicizëm.

Duhet patur kujdes që të mos biem në keqkuptimet dhe gabimet që kemi përmendur, të cilat në thelb shërbejnë vetëm për të ndihmuar armikun e përbashkët. Duhet të zhvillohen aftësitë për tu vendosur në atë nivel që nuk na çon drejt një konfuzioni didaktik, dhe ku gjithë aktiviteti arbitrar e diletant anullohet.

Atje ku njeriu I reziston në mënyrë energjike çdo ndikimi nga dëshirat e çoroditura e pasionante dhe nga kënaqësia agresive polemizuese.

Ku në fund asgjë nuk lavdërohet përveç njohjes së saktë, të rreptë e objektive të frymës së Traditës Primordiale.

Julius Evola

Titulli origjinal: Against the Neopagans: The misunderstandings of the New Paganism

This blog post has been Digiproved © 2019